CZYM JEST CHEMSEKS

Chemseks [czyt. kemseks] to zjawisko używania specyficznych, nielegalnych substancji psychoaktywnych przed lub w trakcie seksu, aby go ułatwić, zainicjować, ale przede wszystkim przedłużyć lub zintensyfikować (Kowalczyk, Stola, 2022). Dotyczy przede wszystkim mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami (MSM) i dostępne badania dotyczą tej właśnie populacji. Substancje, które zażywa się podczas chemseksu, czyli „chems” lub spolszczone „chemsy”, to:

• metaamfetamina krystaliczna,
• mefedron,
• GHB/GBL,
• 3MMC,
• 4MMC
• oraz rzadziej kokaina iamfetamina (Kowalczyk, Stola, 2022).

Nie wszystkie substancje psychoaktywne to „chems”, np. marihuana nie jest zaliczana do tej grupy, ponieważ nie powoduje intensyfikacji ani przedłużenia doznań seksualnych (opóźnienie wytrysku) (Witczak, 2019).

Chemseks najczęściej łączy się z używaniem aplikacji geolokalizacyjnych do randkowania na telefon, które ułatwiają znalezienie partnerów oraz zakupu substancji (Kowalczyk, Stola, 2022). Sesje chemseksu mogą trwać od czterech godzin do czterech dni i często wiążą się z uprawianiem seksu bez prezerwatywy (Pawlęga, Muskała, 2019). Niekiedy dochodzi do wymiany usług seksualnych w zamian za otrzymanie dawki substancji stymulujących przez osoby, które nie mogą za nią zapłacić.

ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z CHEMSEKSEM

Praktyka ta niesie wiele zagrożeń dla zdrowia:

• śmierć z przedawkowania,
• wystąpienie zaburzeń psychicznych,
• zwiększone ryzyko zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową:
  • wirusem zapalenia wątroby typu Bi C,
  • kiłą,
  • rzeżączką,
  • chlamydią,
  • HIV (Pawlęga, Muskała, 2019).

Szacuje się, że 0–30% MSM jest użytkownikami chemseksu, przy czym najniższe oszacowania pochodzą z małych miast, a najwyższe z populacji MSM żyjących z wirusem HIV w wielkich miastach.

Choć nie można mówić o „bezpiecznym używaniu” chems oraz o „bezpiecznych dawkach” lub częstości użytkowania, to niektórzy są w stanie ograniczyć ich używanie w stopniu, który – przynajmniej tymczasowo – nie jest problematyczny dla ich codziennego funkcjonowania. Przykładowe sytuacje, w których stosowanie ich staje się problematyczne, to spędzanie coraz większej ilości czasu na chemseksie, zaniedbywanie kontaktów ze znajomymi i przyjaciółmi, przedawkowania i związane z nimi wizyty na intensywnej terapii, zakażenie HIV lub innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową (Witczak, 2019).

Bardzo częstym problemem w praktyce terapeutycznej jest również utrata zdolności do uprawiania seksu bez przyjmowania substancji (Pawlęga, Muskała, 2019). Użytkownicy chemseksu posiadają obniżoną jakość życia w porównaniu do populacji MSM nieużywających (Ruiz-Robledillo i in., 2021).

Pośród korzyści z chemseksu użytkownicy często wymieniają zwiększoną przyjemność, pewność siebie oraz ułatwienie receptywnych stosunków analnych. Jednakże polskie badania pokazały, że do najczęstszych przyczyn uprawiania chemseksu należą poczucie winy wynikające zpodejmowania kontaktów zmężczyznami, niska samoocena, poczucie nieatrakcyjności inacisk otoczenia (Witczak, 2019).

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE

Diagnoza

Postawienie ewentualnej diagnozy użytkownikom chemseksu należy rozpatrywać z perspektywy używania substancji psychoaktywnych oraz zaburzeń seksualnych. Choć chemseks łączy oba te zjawiska, dla niektórych użytkowników przeważająca może być kwestia uzależnienia od psychostymulantów, dla innych podstawowym problemem może być hiperseksualność (Kowalczyk, Stola, 2022).

Zespół uzależnienia od substancji psychostymulujących jest kodowany w ICD-10 jako F15.2. W ICD-11 będzie on kodowany jako uzależnienie od substancji stymulujących (6C46.2Z) lub jako szkodliwe użycie substancji stymulujących (QE11.4).

Hiperseksualność to nadmiarowa, instrumentalna aktywność seksualna, powodująca uczłowieka cierpienie (Müldner-Nieckowski, 2021). WICD-10 kodowana jest zwykle jako nadmierny popęd seksualny (F52.7) lub inne zaburzenie nawyków lub popędów (F63.8). W ICD-11 utworzono dla tego schorzenia osobną jednostkę, tzw. kompulsywne zaburzenie zachowań seksualnych (6C72).

Oprócz kryteriów ICD, w diagnostyce pomocne może się okazać użycie polskiej adaptacji kwestionariusza do diagnozowania hiperseksualności Sexual Addiction Screening Test – Revised (Gola i in., 2017).

MECHANIZMY PROWADZĄCE DO UŻYTKOWANIA CHEMSEKSU

W wywiadzie z klientem należy zwrócić uwagę na historię relacji seksualnych i jakości kontaktów seksualnych, ewentualne dysfunkcje seksualne lub inne problemy związane ze współżyciem, zachowania o charakterze przemocy seksualnej oraz stosunek do własnej seksualności i atrakcyjności (Müldner-Nieckowski, 2021). Zwłaszcza u młodszych klientów szukających grupy, z którą mogą się identyfikować, presja znajomych na to, aby uprawiać seks z wieloma przypadkowymi partnerami może prowadzić do podjęcia użytkowania chemseksu.

Motywacja do chemseksu

Do motywacji klientów, by użytkować chemseks, zalicza się odczuwanie wstydu związanego z podejmowaniem kontaktów seksualnych (jako osoba homo- lub biseksualna, zakażona wirusem HIV lub jako partner receptywny), używanie substancji jako strategii radzenia sobie z doświadczanym stresem mniejszościowym i zwiększoną zapadalnością na choroby przenoszone drogą płciową (Pawlęga, Muskała, 2019).

Warto mieć na uwadze, że odmienny stan świadomości wywołany przez współżycie seksualne może być wykorzystywany do regulowania pochodzącego z różnych źródeł napięcia emocjonalnego i stać się dla klienta główną metodą radzenia sobie z trudnościami. Metoda ta ma jednak charakter zastępczy wobec zdrowych i rozwojowych umiejętności regulowania własnych przeżyć (Müldner-Nieckowski, 2021). Kiedy staje się ona konieczna do utrzymania stabilności emocjonalnej, zaczyna nosić znamiona kompulsywności. Wynikająca z tej kompulsywności regularna ekspozycja na doznania seksualne może prowadzić do poszukiwania coraz to silniejszych przeżyć, takich jak np. seks grupowy, anonimowy, w przypadkowych miejscach, lub do zachowań ryzykownych, takich jak seks bez prezerwatywy z wieloma partnerami o nieznanym statusie serologicznym czy ostatecznie do wzmacniania doznań seksualnych przy pomocy chems (Müldner-Nieckowski, 2021).

Inny mechanizm, wynikający z pozabezpiecznych wzorców przywiązania, może polegać na potrzebie regulowania poziomu bliskości i unikaniu relacji opartych na bliskości i zależności (Müldner-Nieckowski, 2021). Sesje chemseksu, w których uczestniczy wiele anonimowych partnerów i które są oparte wyłącznie na tymczasowej przyjemności, mogą ułatwiać klientowi uzyskiwanie tego rodzaju relacji seksualnych.

Z kulturowego punktu widzenia homofobia zinternalizowana jako poczucie, że osoba homoseksualna oraz/lub seropozytywna nie zasługuje na uczestniczenie w życiu społecznym w sposób widoczny, prowadzi do realizowania swoich biologicznych potrzeb seksualnych wyłącznie pod wpływem nielegalnych substancji w „podziemiu” chemseksu, negując potrzebę tworzenia bardziej normatywnych związków homoseksualnych opartych o bliskość i jawne partnerstwo (Hickson, 2018).

Opis przypadku

Pan Tomasz, lat 33, jest mieszkańcem dużego miasta i zgłosił się na terapię za poradą psychiatry, który kilka miesięcy przepisał mu leki przeciwdepresyjne. Dodatkowymi czynnikami były myśli samobójcze, niedawny zawód miłosny oraz zauważenie u siebie wyniszczenia ciała spowodowanego dożylnym zażywaniem narkotyków podczas grupowych ses...